Amputasyon Nedir? Ampute Ne Demek?

 Amputasyon Nedir?

Amputasyon, bir uzvun tamamının veya bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu işlem genellikle ciddi yaralanmalar, hastalıklar veya doğuştan gelen durumlar nedeniyle yapılır. Amputasyon geçiren bir kişiye ampute denir.

Bu makalede, amputasyonun ne olduğunu, neden yapıldığını, amputasyon türlerini, ameliyat sürecini, rehabilitasyonu ve ampute bireylerin karşılaşabileceği zorlukları ele alacağız.

Amputasyonun Nedenleri?

Amputasyon, çeşitli nedenlerle yapılabilir. En yaygın nedenler şunlardır:

• Travma: Ciddi trafik kazaları, iş kazaları veya savaş yaralanmaları gibi travmalar, uzuvlarda geri dönüşü olmayan hasara neden olabilir ve amputasyonu gerektirebilir.
• Periferik Arter Hastalığı (PAD): PAD, bacak ve ayaklardaki atardamarların daralması veya tıkanması sonucu oluşan bir dolaşım bozukluğudur. Bu durum, uzuvlara yeterli kan akışını engelleyerek doku ölümüne (kangren) yol açabilir ve amputasyonu gerektirebilir.
• Diyabet: Diyabet, sinir hasarı (nöropati) ve dolaşım sorunlarına neden olabilir. Bu da ayaklarda yaraların iyileşmesini zorlaştırabilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Kontrol altına alınamayan enfeksiyonlar amputasyona yol açabilir.
• Enfeksiyon: Ciddi enfeksiyonlar, özellikle kemik enfeksiyonları (osteomiyelit), amputasyonu gerektirebilir.
• Tümörler: Kemik veya yumuşak dokuda oluşan tümörler, uzvun çıkarılmasını gerektirebilir.
• Doğuştan Anomaliler: Bazı bebekler, kol veya bacaklarında doğuştan gelen anomalilerle doğabilirler. Bu anomaliler, amputasyonu gerektirebilir.

Amputasyon Türleri?

Amputasyonlar, çıkarılan uzvun yerine ve seviyesine göre sınıflandırılır. Yaygın amputasyon türleri şunlardır:

• Bacak Amputasyonları:

  • Ayak parmakları amputasyonu: Bir veya daha fazla ayak parmağının çıkarılması.
  • Ayağın bir kısmının amputasyonu: Ayağın bir kısmının, örneğin topuk veya ön kısmının çıkarılması.
  • Syme amputasyonu: Ayak bileği ekleminin hemen üzerinden yapılan amputasyon.
  • Diz altı amputasyonu: Diz ile ayak bileği arasında yapılan amputasyon.
  • Diz üstü amputasyonu: Diz ekleminin üzerinden yapılan amputasyon.
  • Kalça ekleminin ayrılması: Kalça ekleminin ve tüm bacağın çıkarılması.

• Kol Amputasyonları:

  • Parmak amputasyonu: Bir veya daha fazla parmağın çıkarılması.
  • Elin bir kısmının amputasyonu: Elin bir kısmının, örneğin el bileği veya avuç içi kısmının çıkarılması.
  • El bileği amputasyonu: El bileği ekleminin üzerinden yapılan amputasyon.
  • Dirsek altı amputasyonu: Dirsek ile el bileği arasında yapılan amputasyon.
  • Dirsek üstü amputasyonu: Dirsek ekleminin üzerinden yapılan amputasyon.
  • Omuz ekleminin ayrılması: Omuz ekleminin ve tüm kolun çıkarılması.

Amputasyon Ameliyatı

Amputasyon ameliyatı, genel anestezi altında yapılır. Cerrah, öncelikle hasarlı dokuyu ve kemiği çıkarır. Daha sonra, kan damarlarını ve sinirleri kapatır. Kalan kasları ve deriyi şekillendirerek, protez takılmasına uygun bir güdük oluşturur. Ameliyat sonrası, güdük bandajlanır ve şişliği azaltmak için yüksekte tutulur.

Amputasyon Sonrası Rehabilitasyon?

Amputasyon sonrası rehabilitasyon, hastanın fiziksel ve duygusal olarak iyileşmesine yardımcı olmak için önemlidir. Rehabilitasyon programı şunları içerebilir:

• Fizik tedavi: Güdükte güç ve hareket açıklığı kazanmak için egzersizler.
• Mesleki terapi: Günlük yaşam aktivitelerini (yemek yemek, giyinmek, banyo yapmak gibi) yeniden öğrenmek.
• Protez kullanımı eğitimi: Protez takmayı ve kullanmayı öğrenmek.
• Psikolojik destek: Amputasyonun duygusal etkileriyle başa çıkmak için danışmanlık.

Ampute Bireylerin Karşılaştığı Zorluklar

Amputasyon, bireyler için fiziksel ve duygusal zorluklara neden olabilir. Bu zorluklar şunları içerebilir:

• Fantom ağrı: Ampute edilen uzuvda hissedilen ağrı hissi.
• Güdük ağrısı: Güdük bölgesinde hissedilen ağrı.
• Hareketlilik sorunları: Yürüme, denge ve koordinasyon sorunları.
• Protez sorunları: Protezle ilgili rahatsızlık, ağrı veya uyum sorunları.
• Psikolojik sorunlar: Depresyon, anksiyete, özgüven eksikliği ve sosyal izolasyon.

Ampute Bireyler İçin Destek

Amputasyon geçiren bireyler, çeşitli kaynaklardan destek alabilirler. Bu kaynaklar şunları içerir:

• Sağlık uzmanları: Doktorlar, fizyoterapistler, meslek terapistleri ve psikologlar.
• Ampute destek grupları: Amputasyon geçiren diğer bireylerle deneyimlerini paylaşmak ve destek almak.
• Protez uzmanları: Protez seçimi, takılması ve bakımı konusunda yardımcı olmak.
• Aile ve arkadaşlar: Duygusal destek ve pratik yardım sağlamak.

Amputasyon, hayatı değiştiren bir deneyimdir. Ancak, uygun tedavi ve rehabilitasyon ile ampute bireyler, aktif ve dolu dolu bir yaşam sürebilirler. Amputasyon geçiren bireylerin karşılaşabileceği zorlukları anlamak ve onlara destek olmak, toplum olarak hepimizin sorumluluğudur.

Açıklamalar:

• Amputasyon, ciddi bir cerrahi işlemdir ve dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir.
• Amputasyon sonrası rehabilitasyon, hastanın iyileşmesi için çok önemlidir.
• Ampute bireyler, çeşitli kaynaklardan destek alabilirler.
• Toplum olarak, ampute bireylerin karşılaşabileceği zorlukları anlamak ve onlara destek olmak önemlidir.