Bartholin Kisti Nedir?
Bartholin kisti, vajinanın girişinde bulunan Bartholin bezlerinin tıkanması sonucu oluşan sıvı dolu bir keseciktir. Bu bezler, cinsel ilişki sırasında vajinayı nemlendirmek için sıvı üretirler. Bezlerin kanalları tıkandığında, sıvı birikerek kist oluşumuna neden olur. Bartholin kistleri genellikle ağrısızdır, ancak büyüdüklerinde veya enfekte olduklarında rahatsızlığa neden olabilirler.
Bartholin Bezleri ve İşlevleri?
Bartholin bezleri, vajina girişinin her iki yanında bulunan, bezelye büyüklüğünde iki küçük bezdir. Bu bezler, cinsel uyarılma sırasında vajinayı nemlendirmek ve cinsel ilişkiyi kolaylaştırmak için berrak veya beyazımsı bir sıvı üretirler. Salgılanan bu sıvı, vajinal dokuların sürtünmesini azaltarak cinsel ilişki sırasında ağrı ve rahatsızlığı önlemeye yardımcı olur.
Bartholin Kistlerinin Oluşumu?
Bartholin kistleri, Bartholin bezlerinin salgı kanallarının tıkanması sonucu oluşur. Kanal tıkanıklığı, bezin ürettiği sıvının vajinaya akmasını engeller ve bu sıvının bez içinde birikmesine neden olur. Bu birikim, zamanla kist adı verilen içi sıvı dolu bir keseciğin oluşmasına yol açar. Bartholin kistleri genellikle tek taraflı olarak gelişir, yani sadece bir Bartholin bezini etkiler. Ancak nadir durumlarda, her iki bezde de kist oluşabilir.
Bartholin Kisti Nedenleri?
Bartholin kistlerinin kesin nedeni her zaman bilinmemekle birlikte, genellikle bezin kanalını tıkayan bir enfeksiyon veya travma sonucu oluşurlar. Kist oluşumuna katkıda bulunabilecek faktörler şunlardır:
- Enfeksiyonlar: Bakteriyel enfeksiyonlar, özellikle de cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) gibi gonore ve klamidya, Bartholin bezlerinin iltihaplanmasına ve tıkanmasına neden olabilir.
- Travma: Vajinaya alınan darbeler, doğum sırasında oluşan travmalar, vajinal ameliyatlar veya epilasyon gibi işlemler, bezlerin kanallarını tıkayabilir ve kist oluşumuna zemin hazırlayabilir.
- Doğum kontrol yöntemleri: Bazı doğum kontrol yöntemleri, örneğin diyafram veya prezervatif kullanımı, bezlerin kanallarını tıkayabilir.
- Diğer faktörler: Bartholin kistlerinin oluşumunda rol oynayabilecek diğer faktörler arasında dar giysiler giymek, hijyen eksikliği, vajinal duş ve vajinal irritasyon yer almaktadır.
Bartholin Kisti Belirtileri?
Bartholin kistleri genellikle küçük ve ağrısızdır, bu nedenle fark edilmeyebilirler. Ancak kist büyüdükçe veya enfekte olduğunda aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
- Vajinada şişlik: Kist, vajina girişinde veya yakınında, genellikle labia majora (dış dudaklar) üzerinde, bir şişlik veya yumru olarak hissedilebilir. Şişlik genellikle tek taraflıdır ve boyutları bezelye tanesinden ceviz büyüklüğüne kadar değişebilir.
- Ağrı: Kist enfekte olduğunda veya büyüdüğünde ağrıya neden olabilir. Ağrı, otururken, yürürken veya cinsel ilişki sırasında artabilir.
- Kızarıklık ve hassasiyet: Kist çevresindeki cilt kızarık, hassas ve dokunmaya karşı ağrılı olabilir.
- Ateş: Kist enfekte olduğunda ateş gelişebilir.
- Akıntı: Kist enfekte olduğunda vajinadan sarımsı veya yeşilimsi renkte, kötü kokulu bir akıntı gelebilir.
- İdrar yaparken zorlanma: Büyük kistler, üretraya baskı yaparak idrar yaparken zorlanmaya neden olabilir.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni): Kistler, cinsel ilişki sırasında ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir.
Bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir.
Bartholin Kisti Teşhisi?
Bartholin kisti genellikle fizik muayene ile teşhis edilir. Jinekolog, vajina girişini ve çevresindeki dokuları inceleyerek kisti tespit edebilir. Kistin enfekte olup olmadığını belirlemek için vajinal akıntı örneği alınabilir ve laboratuvar ortamında incelenebilir. Bazı durumlarda, kistin nedenini belirlemek veya diğer durumları ekarte etmek için ek testler gerekebilir:
- Pelvik ultrason: Kistin boyutunu ve yapısını daha detaylı değerlendirmek için pelvik ultrason yapılabilir.
- CYBE testi: Kistin enfekte olduğundan şüpheleniliyorsa, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları tespit etmek için testler yapılabilir.
- Biyopsi: Nadir durumlarda, kistin kanserli olup olmadığını belirlemek için biyopsi alınabilir.
Bartholin Kisti Tedavisi?
Bartholin kisti tedavisi, kistin boyutuna, semptomların şiddetine ve enfeksiyon olup olmamasına bağlıdır. Küçük ve ağrısız kistler genellikle tedavi gerektirmez ve kendiliğinden kaybolabilir. Semptomlara neden olan kistler için aşağıdaki tedavi yöntemleri kullanılabilir:
Evde bakım:
- Sıcak kompres: Günde birkaç kez, 10-15 dakika boyunca ılık kompres uygulamak, ağrıyı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
- Oturma banyosu: Ilık su dolu bir küvete günde birkaç kez, 10-15 dakika boyunca oturmak, ağrıyı ve şişliği azaltmaya ve kistin kendiliğinden drene olmasına yardımcı olabilir.
- Ağrı kesiciler: Ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Tıbbi Tedaviler:
- Antibiyotikler: Kist enfekte olduğunda veya apse geliştiğinde, doktorunuz enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler reçete edebilir.
- Cerrahi drenaj: Kist büyükse, çok ağrılıysa veya tekrarlıyorsa, cerrahi olarak boşaltılabilir. Bu işlem genellikle lokal anestezi altında yapılır ve kistin içine küçük bir kesi yapılarak sıvının boşaltılmasını içerir. Kistin tekrar dolmasını önlemek için, kesi yerine küçük bir kateter yerleştirilebilir ve birkaç gün boyunca drenaj sağlanabilir.
- Marsupializasyon: Kist tekrarlıyorsa veya cerrahi drenaj başarısız olursa, marsupializasyon adı verilen bir işlem yapılabilir. Bu işlemde, kistin içine bir kesi yapılır ve kenarları açık bırakılarak bir kese oluşturulur. Bu, sıvının sürekli olarak boşalmasını sağlar ve kistin tekrarlamasını önler.
- Bezlerin çıkarılması: Nadir durumlarda, Bartholin bezlerinin tamamen çıkarılması gerekebilir. Bu işlem genellikle genel anestezi altında yapılır ve tekrarlayan kistler veya apseler için bir seçenek olabilir.
Bartholin Kisti Komplikasyonları?
Bartholin kistleri genellikle ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Ancak tedavi edilmezse aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:
- Apse: Kist enfekte olduğunda apse adı verilen irin dolu bir kese oluşabilir. Apseler ağrılıdır, vajinada kızarıklık, şişlik ve ateş gibi belirtilere neden olabilir ve antibiyotiklerle tedavi edilmeleri gerekebilir. Apseler bazen kendiliğinden drene olabilir, ancak çoğu zaman cerrahi drenaj gerektirirler.
- Tekrarlama: Kistler tedavi edildikten sonra tekrarlayabilir. Tekrarlayan kistler için marsupializasyon veya bezlerin çıkarılması gibi daha kalıcı tedavi yöntemleri gerekebilir.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni): Kistler, cinsel ilişki sırasında ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir.
- Sepsis: Nadir durumlarda, enfeksiyon kana yayılarak sepsis adı verilen ciddi bir duruma neden olabilir.
Bartholin Kisti Önlenmesi?
Bartholin kisti, oluşumunu tamamen önlemek mümkün olmasa da, riski azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- İyi hijyen: Vajinal bölgenin temiz ve kuru tutulması, enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Güvenli seks: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için prezervatif kullanmak önemlidir.
- Rahat giysiler: Dar giysiler giymek, bezlerin kanallarını tıkayabileceği için rahat giysiler tercih edilmelidir.
- Vajinal duştan kaçınma: Vajinal duş, vajinanın doğal dengesini bozabilir ve enfeksiyon riskini artırabilir.
Bartholin kisti, vajina girişinde bulunan Bartholin bezlerinin tıkanması sonucu oluşan sıvı dolu keseciklerdir. Genellikle ağrısızdır, ancak büyüdüklerinde veya enfekte olduklarında rahatsızlığa neden olabilirler. Tedavi seçenekleri arasında sıcak kompres, oturma banyosu, ağrı kesunu tamamen önlemek mümkün olmasa da, iyi hijyen, güvenli seks, rahat giysiler giymek ve vajinal duştan kaçınmak gibi önlemler riski azaltmaya yardımcı olabilir.
Unutmayın: Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Bartholin kisti veya başka bir sağlık sorununuz varsa, lütfen bir sağlık uzmanına danışın.
